Vlaamse kost, dit jaar op Saint Amour. Geen balletjes in tomatensaus, maar wel allerlei delicaats en geraffineerds. Nieuwe smaken naast klassiekers.
Aan het vooralsnog niet te canoniseren fornuis van de Liefde staan Andy Fierens, Dominique De Groen, Ish Ait Hamou, Fleur Pierets, Gaea Schoeters, Roderik Six, Jeroen Theunissen en Dimitri Verhulst. Sven Speybrouck speelt maître d’hôtel. Uit de pot van Andy Fierens en Michaël Brijs worden De Bronstige Bazooka’s opgelepeld, een koor van kant en kanonnen.
Dichter en performer Andy Fierens viert het leven - en de klucht die het leven soms is - in al wat hij doet. Fierens wordt omschreven als buitenbeentje in het Vlaamse poëzielandschap.
Zelf lijkt hij die status te omarmen, al zou hij waarschijnlijk de term ‘kolossaal buitenbeen’ verkiezen. Fierens schrikt er niet voor terug met humor, absurde neologismen en rake observaties wat heilige huisjes aan te porren. In de wereld van Andy Fierens gaan schoonheid en scherts hand in hand; een zin als “want het leven is kort/ en zinloos zonder liefde” kan meteen ontsporen in “maar je zult wel moeten leren/ om je mondje op slot te doen/ want zwijgen is goud/ en meisjes jullie willen toch geen hoer zijn?/ en jongens jullie willen toch geen teer op jullie kloten?”
"Ik heb zelden een bundel gelezen die met zoveel plezier moet zijn geschreven."
Over ‘Wonderbras en pepperspray’ in Tzum
In het hoofd van welke collega-auteur zou u graag een dag vertoeven?
Andy Fierens: "In dat van Paul Snoek, Daniel Defoe, Laird Barron of Thomas Ligotti."
Welke les heeft u uit de liefde geleerd?
Andy Fierens: "Dat ze niet altijd zo lenig is als een bekend dichter ooit beweerde."
Kan u één terugkerend thema in uw eigen werk benoemen?
Andy Fierens: "Aantrekken en afstoten."
Foto: © Charlie De Keersmaecker
Als Karl Marx in het jaar 2020 leefde, zou zijn vriendschapsverzoek naar Dominique De Groen al verzilverd zijn. Wie geboren werd in een tijd waarin Primark de wereld bestuurt, ecologische rampen ’s ochtends met soy latte worden doorgespoeld en aliens er stilaan vanuit kunnen gaan dat wij hen wel zullen vinden, zal in de bundels 'Shop Girl' en 'Sticky Drama' een echo van het eigen wereldbeeld zien.
Zelf afkomstig uit het jaar 1991 heeft De Groen als geen ander begrepen dat de toekomst ons op de hielen zit, ook in de poëzie. Er is in haar gedichten geen tijd voor melancholie en mooidoenerij. Haar stijl is snel, hard en behangen met dollartekens, net als de wereld die ze beschrijft. Het mag niet verwonderen dat recensies van De Groens werk ware analyses worden, op het filosofische af, waarin ze geprezen wordt om de symbiose van vorm en inhoud.
"Wie mij nu nog uit jou kan trekken/ zal gekroond worden tot queen/ van de rondetafelconferentie"
Welk koppel uit de geschiedenis bewondert u het meest?
Dominique De Groen: "Bewonderen is een groot woord, maar mijn hart smelt wanneer ik foto's zie van Britney Spears en Justin Timberlake. Hoewel ze maar enkele jaren samen waren, waren zij de ultieme belichaming van pop in de vroege jaren 2000. Ze waren werkelijk iconisch, al dan niet van top tot teen gehuld in matching denim outfits."
In het hoofd van welke collega-auteur zou u graag een dag vertoeven?
Dominique De Groen: "Thomas Pynchon. De manier waarop hij in zijn duizelingwekkende romans encyclopedische kennis over o.a. wetenschap, geschiedenis en popcultuur weet te combineren met humor, paranoia, seksualiteit, lichamelijkheid en een diep inzicht in de menselijke ziel, en dit alles in virtuoos proza giet, is wat mij betreft ongeëvenaard."
Welke plek neemt de liefde in uw werk in?
Dominique De Groen: "De romantische liefde is in mijn werk grotendeels afwezig, maar ik ga in mijn poëzie wel vaak op zoek naar vormen van solidariteit en empathie met alle levende wezens, of zij nu menselijk zijn of niet. Ik ben in mijn werk dus eerder geïnteresseerd in deze collectieve vormen van liefde dan in de individuele invulling ervan."
Foto: © Tiny Geeroms
Ish Ait Hamou slaagt erin maatschappelijke thema’s en complexe emoties in beweging te brengen. Zonder zekerheden onderuit te slaan, draait hij aan de schroefjes van stevig verankerde concepten als nationale identiteit, schuld en (collectieve) rouw.
De Standaard schrijft niet zonder reden over Ish: “In een superdiverse samenleving met een nog grotendeels wit boekenlandschap heeft Ait Hamou zich ontpopt tot een belangrijke stem van zijn generatie.”
Als over de kunst ooit gezegd werd dat ze uit noodzaak bedreven moet worden, zit Ish, die ook danser en choreograaf is, op het rechte pad. Uit zijn boeken en voorstellingen spreekt namelijk een betrokkenheid die verstoken is van alle cynisme. Wanneer hij zich als auteur in zijn eigen donkerte waagt, leidt hij zijn lezerspubliek (en dat is zeer omvangrijk) daarin mee. Een minder begenadigd danser zou er niet in slagen.
Wie of wat zijn uw belangrijkste niet-literaire inspiratiebronnen?
Ish Ait Hamou: "Dave Chappelle, stand-up comedian en ontvanger van de prestigieuze Mark Twain Prize. Zijn rol als entertainer maar evenzeer als commentator van de tijden waarin we leven hebben mij altijd bezig gehouden. Ze hielden vaak een spiegel voor me waarin ik bijna werd verplicht om voor mezelf een antwoord te zoeken of mening te uiten. Hij kan op een bijzondere manier een gesprek op afstand starten. De tot de details uitgewerkte materie en structuur van zijn verhalen zijn erg indrukwekkend. Hij is een verhalenverteller pur sang."
Foto: © Shed Mojahid
Als er een award werd uitgereikt voor sterke vrouwen zou Fleur Pierets het minstens tot op de shortlist schoppen. Een roman van meer dan driehonderd pagina’s schrijven over de liefde van je leven, vechten voor de rechten van LGBTQ+ mensen overal ter wereld en ondertussen elke dag doorgaan zonder de vrouw met wie je vier keer trouwde.
Begin 2020 werd de Lifetime Achievement Award van çavaria uitgereikt aan Fleur en haar overleden vrouw Julian. "We eren twee vrouwen die we activisten zouden kunnen noemen, maar dan zeggen we te weinig. Op hun vrolijke, nieuwsgierige manier zijn het altijd bewustzijnsrevolutionairen geweest, met smaak en stijl, met een knipoog, een plaagstoot en prachtige foto’s," aldus Jeroen Olyslaegers. Pierets, die altijd al een boek wilde schrijven, omschrijft het als een duister soort ironie dat ze nu met haar debuutroman datgene geschreven heeft wat ze nooit had willen schrijven. Maar schrijven deed ze, en met verve!
Wie beschrijft de liefde het best?
Fleur Pierets: "Mag ik er meerdere kiezen? Connie Palmen toont hoe diep de liefde kan gaan, Jeanette Winterson laat je hart breken in ‘De Passie’ en in ‘O Amor Natural’ haalt Carlos Drummond de Andrade de zinnelijkheid naar boven."
Welke les heeft de liefde u geleerd?
Fleur Pierets: "Dat totale overgave aan de liefde bevrijdend werkt. En dat het een toverformule is tegen cynisme, negativiteit en miscommunicatie. Als we elkaar graag zien kunnen we bergen verzetten."
Welk koppel uit de geschiedenis bewondert u het meest?
Fleur Pierets: "De schrijfsters en activisten Audre Lorde en Gloria Joseph. Een van Lorde’s bekendste boeken is Sister Outsider, een collectie van speeches en essays over haar leven als zwarte lesbische vrouw. Na haar dood schreef Gloria Joseph een boek over haar."
Foto: © Femke van Hettema
Gaea Schoeters is één van die schrijfsters die erin slaagt, wanneer men haar met een duizendpoot vergelijkt, het insect met de vele pootjes nog te overtroeven. Uit haar romans blijkt steevast haar interesse voor kunst (Caravaggio in 'Zonder titel #1') en geschiedenis (de val van de Berlijnse muur en het Oostblok in 'De kunst van het vallen').
Ideeënromans zijn het, waarin Schoeters de draadjes van een persoonlijke geschiedenis aanvankelijk subtiel, maar al gauw steeds meer onontwarbaar verknoopt met het collectieve verleden. “Vaag vormt zich in zijn hoofd de aanzet van een gedachte, die hij net niet kan vatten: dat er een analogie bestaat tussen de manier waarop hij op het moment dat hij bij haar naar binnen komt met zichzelf samenvalt en de manier waarop Caravaggio in zijn doeken de werkelijkheid samentrekt tot één beeld.” ('Zonder titel #1', 76) Ziet u daar die duizendpoot nog mankend afdruipen?
Welke les heeft de liefde u geleerd?
Gaea Schoeters: "Dat wat niet meer is niets afdoet aan wat is geweest. Als dat wel zo is, was het niet wat je dacht dat het was."
Kan u één terugkerend thema in uw eigen werk benoemen?
Gaea Schoeters: "Het korte antwoord: ABSOLUTISME in de liefde. Al mijn personages zijn op hun eigen manier volstrekt onredelijk. Allemaal zijn ze bevangen door een soort van heimwee. Naar hun eerste verliefdheid. Hun eerste geliefde. Hun eerste kus. Hun eerste keer. Onder die nostalgie schuilt een dieper verlangen: tegen beter weten in proberen ze de tijd terug te draaien en hun verloren onschuld terug te vinden. Opnieuw te geloven in het absolute en onvoorwaardelijke van de liefde, en de krassen die ze hebben opgelopen uit te wissen. Helaas: iemand zei ooit “Wie emigreerde uit de Sovjetunie, kan nooit meer naar huis terugkeren, omdat dat thuis eenvoudig niet meer bestaat.”"
Wie beschrijft de liefde het best?
Gaea Schoeters: "Jeanette Winterson — althans in de tijd dat ze nog van de ene ongelukkige liefde naar de andere struikelde. Ongelukkige liefdes zijn dramatisch gezien nu eenmaal interessanter dan gelukkige, omdat ze (dat vond Tolstoi ook al) allemaal op hun eigen manier ongelukkig zijn, terwijl de gelukkige de vervelende neiging hebben op elkaar te lijken. Bovendien vereisen gelukkige liefdes compromissen, redelijkheid en mildheid, terwijl ongelukkige zich zonder enige gêne wentelen in een romantisch absolutisme dat personages tot het uiterste drijft. En vooral: liefde toont zich vaak pas helder als gemis. Zolang ze er is, laat dat vage gevoel van extase zich moeilijk vangen; zodra ze ons verlaat tekent de leegte zich haarscherp af, en zien we plots wat we zijn kwijtgespeeld."
Foto: © Ivan Put
"Nog voor het dilemma – vuren of niet? – mijn brein heeft bereikt, heeft de wijsvinger al beslist. Misschien haalt hij net daar zijn naam vandaan. Misschien vellen zij het oordeel: wie ze aanwijzen in de rij, welke knop ze indrukken, hoeveel pillen ze in een ontvankelijke palm schuiven, welke lippen ze zachtjes het zwijgen opleggen." ('Volt' p.17)
Het schrijven van zinnen als de voorgaande getuigt van een ziekelijke geest. Of van meedogenloos schrijverstalent. Roderik Six wordt door zijn medeschrijvers (niet de minste!) zo vaak met de duivel vergeleken dat er een brandluchtje aan begint te zitten. Over mogelijke persoonlijkheidsstoornissen en zielsverhandelingen in de onderwereld kunnen wij vooralsnog geen uitspraak doen. Over zijn niet te ontkennen talent des te meer.
"Scherper en geiler van boosaardigheid zal literatuur dit jaar niet meer worden – Six kijkt griezelig goed, hij heeft al uw tics gezien, al uw oneffenheden, uw ontblotingen, elke millimeter en daar kan ik hem nauwelijks genoeg voor prijzen."
Peter Verhelst over ‘Volt’
Welke plek neemt de liefde in uw werk in?
Roderik Six: "Ergens verscholen in een nis. Het is beter de liefde te bedrijven dan ze te beschrijven. Schrijvers vertoeven al dagelijks in de vervalsing die kunst heet; een echte huid voelt zoveel zachter aan als je haar niet in woorden hoeft te gieten."
Wat zou u geweest zijn indien u geen schrijver was?
Roderik Six: "Die vraag en dus het antwoord valt buiten mijn denkmogelijkheden. Zonder taal zou mijn leven slechts uit stilte bestaan. Op zich ook een aanlokkelijke optie."
In het hoofd van welke collega-auteur zou u graag een dag vertoeven?
Roderik Six: "De geest van natuurkundige Richard Feynman mag eens een dag mijn brein overnemen. Misschien begrijp ik dan eindelijk hoe quantummechanica werkt."
Foto: © Jelle Vermeersch
In ‘Jouw huid’ vindt Jeroen Theunissen opnieuw aansluiting bij een thema dat ook in ‘Onschuld’ zijn uitgangspunt was: de relatie tussen twee mensen die een verschillende culturele achtergrond hebben.
In ‘Jouw huid’ weet hij bij monde van zijn twee hoofdpersonages – Ama, een jonge vrouw van Ghanese afkomst, en Griff, een zakenman die Wales inruilde voor Brussel – de complexiteit van die relatie te verwoorden. U heeft hier te maken met een auteur die het pingpongen met perspectieven bewonderenswaardig goed onder de knie heeft en daarmee verwarring (soms) en emotionele meeslependheid (veel meer dan soms) weet te creëren.
Wat zou u geweest zijn indien u geen schrijver was?
Jeroen Theunissen: "Bioloog. Of ontdekkingsreiziger. Of ruimtevaarder. Of misschien gewoon werkloos. Huisman? In geen geval boekhouder. Misschien wel architect. Of archeoloog. Danser. Ja, danser, dat had ik wel willen zijn. Beeldende kunst niet, geen talent. Muzikant. Dromer. Atleet? Nee, bedankt, ik ben niet gek. Uitvinder van nutteloze, inefficiënte maar leuke apparaten. In geen geval kok."
Wat is uw lievelingsboek over liefde?
Jeroen Theunissen: "Ongetwijfeld Liefde in tijden van Cholera van Gabriel García Márquez. Of toch de sonnetten van William Shakespeare. Eerder: het Hooglied in de bijbel. Nee, Pervegilium Veneris, een anoniem Romeins gedicht uit de derde eeuw, waarin de lente en de liefde bezongen worden. Nee, de troubadoursliederen van Bernard de Ventadour. Ach nee, eerder Why is sex fun van Jared Diamond. Of misschien Spel en tijdverdrijf van James Salter, de jaren zestig in Frankrijk, een oude auto en veel seks."
Wie of wat zijn uw belangrijkste niet-literaire inspiratiebronnen?
Jeroen Theunissen: "De bomen. Nee, mijn kinderen. Mijn lief. Het geluid van de koelkast. De iets te snel tikkende klok. Populairwetenschappelijke boeken over alle mogelijke onderwerpen. Een goed moment op het toilet. Reizen. Thuisblijven en hard werken. De zomer. Of toch de herfst. Zelfs de winter. Lekker eten. Boeken over ieder mogelijk onderwerp. Het getal 143. In geen geval: binnenlandse politiek."
Foto: © Michiel Hendryckx
Al wat vloekt en scheldt is nu al enkele decennia lang het allermooist bij Dimitri Verhulst. Een rasauteur die het podium beklimt met een stem die doet vermoeden dat zijn roeping toch in de Katholieke Kerk of een callcenter lag – maar aan die roeping gelukkig geen gehoor gaf.
Zijn laatste boek 'De Pruimenpluk' gaat over een misantroop die zich op existentiële wijze in de mensenhatende haren begint te krabben en toch een vrouw toelaat in zijn leven. Verhulst doet zijn reputatie als één van de weinigen “die nog een zin durven te formuleren die langer is dan tien woorden”, doet zijn naam opnieuw alle eer aan.
"Vrij snel al in onze vrijage hadden Elma en ik elkaar vermaard met kleutertermen, een stralenkrans van hoogst debiele en gênante titels, maar in het bijzijn van anderen klonk mijn ware naam uit haar mond, alsof hij door het bevolkingsregister zélf werd uitgesproken."
'De Pruimenpluk' p.54
Foto: © Stephan Vanfleteren
Barok en totaal krankzinnig, hilarisch, maar ontroerend, ongezien in de Vlaamse muziekscène; het zijn maar enkele van de begrippen die u door het hoofd zullen schieten bij het zien van de Bronstige Bazooka’s.
Dit absurde koor is het geesteskind van Michaël Brijs en Andy Fierens – twee mannen die wanneer ze brainstormen heel wat orkanen het nakijken geven.
Welke les heeft de liefde u geleerd?
Michaël Brijs: "Dat men alle lessen daarover snel weer verleerd."
Wie beschrijft de liefde het best?
Michaël Brijs: "Ik hou van de gedichten van Paul Snoek, en ik vind dat de sciencefictionschrijver Philip K. Dick heel inventief de schoonheid en het falen van liefdesrelaties in woorden vatte, hij had ook mooie titels, zoals 'Flow my Tears, the Policeman said.'"
Wie of wat zijn uw belangrijkste niet-literaire inspiratiebronnen?
Michaël Brijs: "Het zitbankje voor mijn boerderij in Bretagne (I wish)."
Foto: © Kris Verdonck
Sven Speybrouck moet aan de doorgewinterde Saint Amour-bezoeker amper nog voorgesteld worden. Sven presenteert sinds jaar en dag voor radio en televisie. Sinds 2019 heeft hij een eigen online programma, ‘Achterflap’, waarin hij met lezers aller lande over hun favoriete boeken spreekt.
Sven Speybrouck is sinds jaar en dag de presentator van het Vlaamse luik van Saint Amour.
Foto: © Bart Musschoot
